Sonja Baukloh-Herzig (Hamburg), Arno Herzig (Hamburg)
Fundacja Eriki Simon została założona w 1993 roku przez producenta szkła płaskiego z Rinteln, Gerharda Simona (1914-2008). Celem fundacji jest zachowanie niemieckiego dziedzictwa kulturowego dla niemieckich i polskich Ślązaków oraz pojednanie między Niemcami a Polską. Od 2008 r. pierwszą przewodniczącą fundacji jest wdowa po Simonie Waltraud Simon. W jej zarządzie znajdują się również prof. dr. Arno Herzig (Hamburg) i prof. dr. Wilhelm Ahrens (Brema). Patronem jest arcybiskup opolski prof. dr. Alfons Nossol.
Z okazji 20. rocznicy powstania fundacji wydano niewielką publikację, w której przedstawiono projekty wspierane do tej pory. Z pierwszych 20 lat wymieniono tu ponownie najważniejsze formy wsparcia.
Fundacja Eriki Simon zbudowała skarbiec w wieży kościoła św. Jakuba w Nysie. Budowa szklanej sali w wieży pozwoliła na uzyskanie niepowtarzalnej widoczności eksponatów. Było to szczególnie bliskie sercu producenta szkła Gerharda Simona. Finansowanie tego przedsięwzięcia wspierane było również przez powiatową kasę oszczędnościową w Hildesheim oraz Nyski Związek Kultury i Ojczyzny z siedzibą w Hildesheim, a także przez dawnych mieszkańców Nysy. Co roku wielu gości z 15 krajów odwiedza ten skarb w wieży św. Jakuba.
Fundacja Eriki Simon w Nysie/Neisse jest również odpowiedzialna za odrestaurowanie znajdującego się tam pomnika Eichendorffa, który znajduje się w pobliżu Cmentarza Jerozolimskiego, gdzie pochowane są małżeństwo Jesepha i Louise von Eichendorff. Fundacja postawiła również odpowiednik tego pomnika przed zamkiem w Kravaře/Krawarn (Kraik Hulczyński), który należał niegdyś do rodziny von Eichendorff. Jednocześnie Gerhard Simon przekazał wszystkie dzieła Eichendorffa w języku niemieckim do biblioteki w Opolu.
Jednym z głównych zadań leżących na sercu założyciela była odbudowa ewangelickiego Kościoła Pokoju w Jaworze/Jauer, który jest obecnie obiektem światowego dziedzictwa kulturowego. Kościół został zbudowany w latach 1654-1655 przez Albrechta von Saebischa, mistrza budowy twierdzy z Wrocławia o pojemności od 5 do 6 tys. osób w trudnych warunkach. Baptysterium, pełniące funkcję kościoła zimowego, zostało odrestaurowane przez Fundację Eriki Simon, a także duży ołtarz z obrazem "Chrystus na Górze Oliwnej" z 1885 r. i sześcioboczną ambonę z 1671 r. z figurami czterech ewangelistów, a także Mojżesza i Jana Chrzciciela. Fundacja pomogła również w sfinansowaniu dzwonów wieży, która została zbudowana w 1707 r. (zgodnie z konwencją staromiejską). Dla wielu turystów, którzy przyjechali do Kościoła Pokoju w ostatnich latach, nie istniała żadna infrastruktura, która pozwoliłaby im pozostać na dłuższy czas. Z pomocą innych partnerów Fundacja Eriki Simon przebudowała więc salę parafialną obok kościoła, Dom Victorii-Augusty, który pierwotnie został poświęcony w 1906 roku. W tym czasie mieścił się tu dawny dom diakonii i przedszkole. W 1945 roku dom kultury został wywłaszczony, ale na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku kościół został przywrócony do stanu pierwotnego, aby można było przeprowadzić niezbędne prace rekonstrukcyjne.
W katolickim kościele Piotra i Pawła w Legnicy, dzisiejszej katedrze, znajdował się karylion z XIX wieku, który podarował mistrz stolarski Eduard Conrad. Karylion ten został zdjęty i stopiony podczas drugiej wojny światowej. Trzy dzwony z próbnego odlewu z XIX wieku istniały jednak nadal. Na ich podstawie Gerhard Simon zlecił odlanie karylionu.
Innym obszarem zaangażowania fundacji jest Jelenia Góra/Hirschberg, z obecną częścią miasta Cieplice/Bad Warmbrunn, Kościół Miłosierdzia, Fundacja Eriki Simon sfinansowała renowację ołtarza i części napisów na emporach.
Muzeum jeleniogórskie (Muzeum Karkonoskie) zawdzięcza Fundacji nabycie cennych szklanych pucharków z XVII-XIX wieku, które zostały wyprodukowane w dolinie jeleniogórskiej.
W dzisiejszej dzielnicy Jeleniej Góry Cieplicach, oprócz katolickiego kościoła farnego, znajduje się ewangelicki kościół z XVIII w., który początkowo został zbudowany w połowie drewna, ale po wojnie siedmioletniej (1756-1763) w 1774/1777 r. jako wspaniała późnobarokowa budowla z kamienia. Na prośbę parafii Fundacja Eriki Simon zleciła odrestaurowanie wyposażenia liturgicznego zakopanego w ogrodzie parafialnym przed 1945 rokiem. W 2005 roku organy zostały odnowione. Pomimo prowizorycznej naprawy dachu, deszcz, który przeniknął do budynku, spowodował grzybienie i gnicie w więźbie dachowej oraz uszkodził niedawno odnowione organy. Koniecznym i ogromnym zadaniem była więc renowacja dachu i więźby dachowej oraz okien, które również pochodzą z XVIII wieku. Oprócz Fundacji Eriki Simon, w renowacji uczestniczyły: Polsko-Niemiecka Fundacja Ochrony Zabytków Kultury w Görlitz, partnerska parafia Kiel i Republika Federalna Niemiec za pośrednictwem komisarza ds. kultury i mediów, polskie Ministerstwo Kultury oraz Urząd Marszałkowski i miasto Jelenia Góra/Hirschberg, poza tym Urząd Kościelny Związku Kościołów Ewangelickich w Hanowerze oraz parafia Cieplice/Warmbrunn. Wspólny wysiłek umożliwił realizację tego zadania.
Niedaleko od Jeleniej Góry, w dolinie jeleniogórskiej, znajduje się Willa Wiesenstein Gerharta Hauptmanna w Jagniątkowie/Agnetendorfie. Za radą kompozytora Eugena d'Alberta Gerhart Hauptmann zakupił na potrzeby koncertów domowych fortepian Steinway'a. Fortepian ten został przewieziony na zachód specjalnym pociągiem, którym w 1946 roku przewieziono ciało Hauptmanna. Gerhard Simon nabył ten fortepian od rodziny Hauptmannów. Dziś jest on wypożyczony od Fundacji Eriki Simon dla Domu Śląskiego w Heisterbacherrott. Ponadto Fundacja posiada dwie kopie popiersia Hauptmanna autorstwa Arno Breker. Jedno w brązie znajduje się w domu Wiesenstein, drugie w marmurze jest wypożyczone dla muzeum w Jaworze/Jauer.
Z okazji dwudziestolecia w maju 2014 r. w Kościele Pokoju w Jaworze/Jauer przed licznymi polskimi i niemieckimi gośćmi odbył się koncert z drezdeńskim wirtuozem trąbki Ludwikiem Güttlerem. W tym samym roku Fundacja Erik Simon otrzymała za swoje zasługi nagrodę Nagrodę Kulturalną Śląska Kraj Dolna Saksonia, a także polskiego województwa dolnośląskiego.
Fundacja Eriki Simon wykorzystała związane z tym nagrody pieniężne do opracowania niemieckich zbiorów archiwalnych w klasztorze krzeszowskim. Na prośbę przełożonej klasztoru benedyktynów zarząd Fundacji Eriki Simon postanowiła zebrać archiwa klasztoru, uporządkować je i udostępnić społeczności naukowej. W czasach reżimu komunistycznego archiwum było kilkakrotnie rabowane. Siostry, które były w klasztorze, ukrywały materiały archiwalne, a dzisiejsze zakonnice nie były w stanie już czytać niemieckich tekstów. Porządkowania materiałów i tworzenia katalogu archiwalnego dokonali magister Rainer Sachs i magistra Urszula Ossosko. W archiwum znajdują się akta parafii Krzeszów/Grüssau, założonej od momentu sekularyzacji w 1810 r., a także akta budowlane dotyczące restauracji ważnych organów Englera i historycznych planów budowlanych, w tym plan piętra klasztoru w Krzeszowie autorstwa żydowskiego architekta Paula (Izraela) Ehrlicha z Wrocławia, internowanego w klasztorze w Krzeszowie przed jego deportacją do obozu koncentracyjnego. Od 1919 r. w dawnym klasztorze cystersów mieszkają w Pradze benedyktyni z klasztoru w Emmaus. Byli oni zaangażowani w reformę liturgiczną kościoła katolickiego. Świadectwa tego ruchu reformatorskiego znajdują się również w archiwum. Jednym ze słynnych mnichów klasztoru był ojciec Nikolaus von Lutterotti OSB. Jest on autorem tzw. pamiętnika opata cystersów Bernharda Rosa (1673-1696), jednej z najważniejszych postaci kontrreformacji na Śląsku. Dzięki tej kopii można było wyraźnie zidentyfikować oryginał dziennika, który znajduje się w dziale rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Tekst obejmuje lata 1652-1687 i zawiera informacje o śląskich klasztorach cysterskich oraz o kontrreformacji na Śląsku. Na zlecenie Fundacji Eriki Simon tekst jest tłumaczony przez naukowca w celu udostępnienia go do dalszych badań. Wśród variów znajduje się niewielka, ale ważna kolekcja poświęcona żydówkom i żydom, którzy byli internowani w klasztorze w Krzeszowie przed deportacją do obozu koncentracyjnego. Ponadto w archiwum znajduje się szereg drobnych publikacji modlitewnych z XVII w., które zostały wydane przez wydawnictwo Pega w Kłodzku i które prawdopodobnie zostały sprzedane pielgrzymom. Poza tym w archiwum znajduje się przykład eklezjatologii Jana Schefflera (Angelus Silesius 1624-1677). Nowo zaaranżowana kolekcja zawiera ok. 2000 akt. Fundacji Eriki Simon udało się pozyskać Polsko-Niemiecką Fundację Ochrony Zabytków Kultury (PNF) oraz komisarza rządu federalnego ds. kultury i mediów (bkM) do współfinansowania tego projektu. Archiwa znajdują się w dwóch pomieszczeniach klasztoru, które zostały udostępnione przez siostry zakonne z klasztoru benedyktynów i są przez nie również objęte opieką, tak aby mogli z nich korzystać uczeni i zainteresowani.
Podobnie jak w przypadku krzeszowskiego projektu, również Fundacja Eriki Simon stara się znaleźć dalsze fundusze lub sponsorów dla innych projektów. Ze względu na niskie oprocentowanie, roczny podział środków maleje.
Niestety, niektóre projekty nie mogą być realizowane, ponieważ polskie prawo fundacyjne nie zawsze jest zgodne z niemieckim prawem fundacyjnym. Niemiecki urząd skarbowy, do którego należy składać sprawozdania finansowe Fundacji Eriki Simon, nie uznaje wpłat na rzecz polskich fundacji założonych przez osoby prywatne, ponieważ zgodnie z polskim prawem majątek fundacji może zostać sprywatyzowany po jej rozwiązaniu. Zgodnie z prawem niemieckim kapitał fundacji musi być w tym przypadku przeniesiony na inną fundację. Z tego powodu finansowanie, które miało służyć Fundacji Gorzanów/Stiftung Grafenort, nie powiodło się. Fundacja Eriki Simon zamierzała wesprzeć renowację tzw. Teatru Holteia, który w Zamku w Gorzanowie w pierwszej połowie XIX wieku prowadził hrabia Hieronim von Herberstein. Przez wiele lat słynny śląski poeta Karl von Holtei (1798-1880) pracował w tym teatrze jako dramaturg i aktor. Sala teatralna z okresu Holteia zachowała się w pierwotnej formie aż do drugiej wojny światowej. W międzyczasie jednak stary renesansowy drewniany strop został w dużym stopniu zniszczony.
Takich trudności nie ma przy wspieraniu kościelnych prac restauratorskich. W ten sposób Fundacja Eriki Simon we współpracy z innymi fundacjami była w stanie nadal wspierać szeroko zakrojoną renowację kościoła protestanckiego w Cieplicach/Bad Warmbrunn. Dziś kościół ten jest jedną z najważniejszych atrakcji protestanckiego baroku na Śląsku. Odbudowa organów może być również współfinansowana, zazwyczaj razem ze Stowarzyszeniem na Rzecz Badań i Konserwacji Organów Śląskich (Veeso). W ten sposób odrestaurowano organy w XVIII-wiecznym kościele Zofii w Pokoju/Carlsruhe O/S oraz organy w kościele klasztornym w Krzeszowie/Grüssau.
Kultura śląska jest przekazywana nie tylko w zabytkach, ale także w literaturze i historiografii. Fundacja Eriki Simon nie przyznaje wprawdzie stypendiów, ale wspiera indywidualne projekty, takie jak studia nad Oświęcimiem i śląskim pisarzem Gerhardem Pohlem. Fundacja Eriki Simon wspiera również tłumaczenia na język polski, jak np. książki Renaty Schumann Das starke Weib i Hedwig von Schlesien oraz historię Śląska Arno Herziga. Pobyty badawcze były współfinansowane w ramach następujących projektów: np. projekt prof. Anny Mańko-Matysiak dotyczący korespondencji znanego śląskiego humanisty i lekarza trzech cesarzy Johannesa Crato von Krafftheim. Prof. Mańko-Matysiak odszyfrował i przepisał listy Krafftheimów w Berlińskiej Bibliotece Państwowej. Są to w dużej mierze listy od Krato do syna, który przejął majątek w Szczytnej/Rückers w Hrabstwie Kłodzkim od ojca (któremu cesarz Rudolf II przekazał dobra w darze). Wstępnej oceny tych listów dokonał prof. Mańko-Matysiak w ostatnim tomie niniejszego pisma.
Zrealizowano również pracę nad Odrą jako miejscem pamięci. Ponadto wydanie korespondencji pomiędzy Hoffmannem von Fallerslebenem i jego przyjacielem Rudolfem Müllerem otrzymało wsparcie finansowe od Fundacji Erik Simon oraz publikację tomów karolińskiego rejestru podatkowego 1722-1728 powiatu głogóweckiego, które zawierają wykazy podmiotów z informacjami o ich sytuacji ekonomicznej, a także sprawozdania z kontroli ich nieruchomości, tabele podatkowe i listy podatników. Ponadto wsparto projekt prawny, który porównuje polskie przepisy prawne w zakresie prawa kościelnego i państwowego z niemieckimi. Innym ważnym projektem wspieranym przez Fundację Eriki Simon jest historia Krzyżowej i jej właścicieli, hrabiów Moltke, która szczególnie uwzględnia relacje Helmutha von Moltke z Polską.
Spotkania polsko-niemieckie są ważne w sensie celu Fundacji. Fundacja Eriki Simon wsparła polsko-niemiecki tydzień wakacji dla dzieci w Martinshofin-Rothenburg/Łóżyce, który do dziś jest częścią Śląska w obu częściach Niemiec. Polska grupa studentów z Wrocławia spotkała się w Berlinie, aby omówić dziedzictwo kulturowe Śląska w niemieckiej historii.
W ciągu ostatnich 25 lat Fundacja Eriki Simon zdołała wiele osiągnąć i zainwestowała znaczne środki finansowe w celu realizacji swoich celów statutowych: ochrony wspólnego dziedzictwa kulturowego i zapewnienia pokojowej wspólnej przyszłości w Europie. fundacja pragnie podziękować wszystkim swoim sojusznikom, którzy dzięki pomysłom, zaangażowaniu i darowiznom przyczynili się do tego sukcesu.